Protein Sentezi

Protin Sentezi Hakkında Bilgi

Tüm canlı hücreler yaşamlarını devam ettirebilmek için proteine ihtiyaç duyarlar ve her hücre kendi proteinini kendisi sentezlemek zorundadır.

Protein sentezini yemek pişirme olayına benzetebiliriz.

O halde bunun için gerekli malzemeler kısaca:

DNA: Proteinin sentezi için gerekli bilgiyi üzerinde taşır. (Yemeğin tarifi)

mRNA: Sentez için gerekli bilgiyi DNA'dan alarak, sentezin yapılacağı yere getirir. (Yemeğin tarifini mutfağa getiren işçi)

tRNA: Sentezde kullanılacak aminoasitleri sentezin yapılacağı yere getirir. (Yemek için gerekli malzemeyi çarşıdan getiren işçi)

Ribozom: Hücrede sentezin gerçekleşeceği yer. (Yemeğin pişirileceği mutfak)

Aminoasit: Protein sentezi için gerekli yapıtaşları (Yemeğin yapımına katılacak malzeme)

Enzim: Olayın gerçekleşmesini sağlayacak molekül (Ahçı)

ATP: Olay için gerekli enerji (Yemeğin pişmesi için gerekli ateş)

Yukarıda belirtilen yapılar, prokaryot veya ökaryot tüm canlı hücrelerde bulunur.

Hiçbir canlı dışarıdan besinlerle aldığı proteinleri doğrudan yapısal proteinler ya da enzimler olarak kullanamaz.

Protein sentezi için; DNA, mRNA, tRNA, rRNA, amino asitler, ribozom, GTP. ATP Mg⁺⁺  ve enzim kullanılır.

1. Önce sentezlenecek protein ile ilgili bilgiyi taşıyan DNA bölümü açılır. mRNA sentezinden sorumlu olan iplik anlamlı iplik olarak adlandırılır.

2. Anlamlı iplikteki şifreye göre RNA polimeraz enzimi tarafından ribonükleotitler birleştirilerek mRNA sentezlenir. (Transkripsiyon) Prokaryot hücrelerde sitoplazmada ökaryot hücrelerde çekirdekte gerçekleşir.

3. Hazırlanan bu mRNA, çekirdek zarındaki pordan çıkarak sitoplazmaya geçer ve ribozomun küçük alt birimiyle birleşir. Bu iki yapı ise daha sonra büyük alt birime bağlanır.

4. Sitoplazmada bulunan uygun amino asitler amino açil sentetaz enzimi ile tRNA’lara bağlanır. Bu sırada ATP harcanır.

5. tRNA'lar sayesinde, bağlanan amino asitler ribozoma getirilir.

6. Ribozoma gelen tRNA’ların antikodonu ile mRNA'nın kodonu arasında geçici, zayıf hidrojen bağları kurulur. (Translasyon)

7. Ribozoma getirilen amino asitler peptit bağı ile birbirine bağlanır (Peptitleşme). Her bağ kurulması sırasında ise bir molekül su açığa çıkar. Bu olay tRNA’ların başka amino asitleri peptit zincirine takmasıyla devam eder

8. Protein sentezi ribozoma mRNA üzerindeki stop kodonlarından birinin gelmesiyle sona erer. mRNA üzerinde tutunan çok sayıda ribozomdan oluşan yapıya polizom denir. 

9. Sentezlenen protein ribozomdan ayrılır. Kullanılacağı yere taşınır.

10. mRNA sitoplazmaya geçer ve hidrolize olur.

11. Ribozomun alt birimleri birbirinden ayrılır.