Eski Yunan Edebiyatı Hakkında Bilgi
Eski Yunan Edebiyatı Batı edebiyatının temelini eski Yunan
ve Latin edebiyatı oluşturur. Eski Yunan edebiyatı İsa'nın doğumundan bin yıl
kadar önce başlar ve MÖ ikinci yüzyıla kadar devam eder.
Bütün edebiyat ürünlerinin temelinde şiir vardır. Ulusların
ortaya çıkma döneminde şiir, destan biçimini almıştır.
Destanlar, ulusların çocukluk dönemlerinin ürünleridir,
insanlığa ışık tutan şiirlerdir. Dünya edebiyatındaki büyük destanların başında
Hz. İsa'nın doğumundan yaklaşık bin yıl önce yazılmış İlyada ve Odyesseia
vardır.
İlyada'da Paris'in, Helena'yı Troya'ya kaçırması üzerine
Isparta Kralı ve Yunanlı prenslerin Troya'yı kuşatmaları konu edilir. Bu
kuşatma on yıl sürer. Yunanlılar, kuşatmadan bir sonuç alamaz. Savaş alanına
bir tahta at bırakıp geri çekilirler. Troyalılar, tahta atı içeri alır. Tahta
atın içine saklanan askerler ortaya çıkıp şehrin kapılarını geri dönen
Yunanlılara açarlar.
Eski Yunan Edebiyatı |
Odyesseia'da Troya savaşından dönen İthaka Kralı Odysseus'un
yolda başından geçen tehlikeli sedivenler anlatılır. Bazı kralların oğulları
onun yokluğunu fırsat bilip karısıyla evlenmek isterler. Karısı Odysseus'u
yirmi yıl bekler, kendine göz koyanları bir hileyle kandırır. Sonunda Odysseus
sarayına döner.
MÖ 8. yüzyılda yazılmış olan Heseiodos şiirleri dünya
edebiyatının ilk örnekleri arasındadır. Bu şiirler, düşünceye dayalıdır,
öğretici niteliktedir; didaktik şiirin ilk örnekleri sayılır. Sanatçının
Tanrıların Yaratılışı ile İşler ve Günler adlı iki yapıtı vardır.
MÖ 6. yüzyılda yaşamış olan Sappho şiirlerinde aşkı
işlemiştir. Dünya edebiyatında lirik şiirin ilk temsilcisi sayılır. Şiirlerinde
incelikli, içten, duygusal bir söyleyiş vardır.
Bu dönemin ozanlarından olan Pindaros da lirik şiirleriyle
tanınır.
Aisopos (Ezop) fabl türünün ilk temsilcisidir. Tragedyalar
ve komedyalar, insanlık tarihi hakkında fikir veren eserlerdir. Bu türler, dini
törenlerden doğmuştur. Zeus'un oğlu Dionysos'u düşmanları öldürür. Sonra
babası, onu yeniden diriltir. Bu diriltme adına eski Yunanistan'da yılda iki
kez şölen düzenlenirdi. Halk sabahın erken saatlerinde tören yerlerine koşan,
koroyu bekler. Elli kişiden oluşan koro bir sunağın çevresinde dönerek dans
eder. Koro, Dionysos'un çektiklerinin yasını tutan insanları temsil eder.
Seyircinin acıma, korku gibi duygularını harekete geçirerek onları kötü
tutkulardan arındırmayı amaçlayan tragedyalar bu törenlerden doğmuştur.
İlk büyük tragedya şairi olarak Aiskhylos bilinir. İnsanı
yüceltmeyi amaçlayan sanatçı savaşlara karşıdır. Eserlerinde günah ve kötülük
düşüncelerini dengeli biçimde işlemiştir. Eserlerinde gelenekleri ve ahlaki
savunur. Tragedyanın gelişmesinde büyük payı vardır. Eserleri arasında Persler,
Yalvaran Kızlar. Agamemnon. Zincire Vurulmuş Prometheus sayılabilir.
Tragedya türünün ikinci büyük ismi Sophokles’tir. Eserlerinde
insanların birbirleriyle çatışmalarını işlemiştir. Ona göre, değişmek yaşamın
kuralıdır. Oyunlarında kaderine karşı çıkan insanları işler. Alın yazısı ile
mücadeleye girişen insanın yenilmesinden trajedi doğar. Yapıtlarından Kral
Oidipus, Oidipus Kolonos'ta ve Antigone bir üçlü oluşturur. Bu yapıtlar,
yazarın bütün özelliklerini yansıtır. Elektra, Alas, Trakhisili Kadınlar,
Philoktetes diğer oyunlarıdır.
Tragedya türünün bir başka önemli ismi Euripidestir. Çağında
gereği gibi anlaşılamamış bir yazardır. Yapıtlarında, insanı her şeyin ölçüsü
olarak ele almıştır. Her sınıftan insanın dünyasına eğilmiştir.
0 comments:
Yorum Gönder