FATİH SULTAN MEHMET (1444-1444 / 1451-1481)
Fatih Sultan Mehmet, Fatih Sultan Mehmet Dönemi, Fatih Sultan Mehmet Kimdir?
İstanbul'un Fethi Öncesinde Gelişmeler İkinci Mehmet
babasının ölümünden sonra ikinci kez tahta çıktı. Önce Karamanoğulları üzerine
sefer yaparak bu beyliğin Osmanlı Devleti'ne itaatini sağladı. Balkanlar ve Ege
adalarındaki krallıklarla antlaşmalar yenilendi. Bütün bu çalışmalar sonrasında
İstanbul'un fethine uygun ortam hazırlandı.
 |
| Fatih Sultan Mehmet |
İstanbul'un Fethi (29 Mayıs 1453)
Fethi Zorunlu Kılan Nedenler:
Bizans'ın, Osmanlı toprak bütünlüğünü bozması
Bizans'ın,
Anadolu ve Rumeli arasındaki geçişlerde tehlike yaratması
Bizans'ın, Osmanlı şehzadelerini,
sürekli olarak isyana teşvik etmesi
Bizans'ın Anadolu beyliklerini ve Haçlıları, Osmanlılara
karşı kışkırtması
Boğazların ekonomik ve stratejik önemi
Bizans'ın karışıklıklar içerisinde olması, 1000 yıllık
tarihi misyonunu tamamlaması
Hz. Muhammed'in fetih
için söylediği sözleri yerine getirme isteği
Fetih İçin Yapılan Hazırlıklar:
Şahi adı verilen dönemin en büyük topları döktürüldü.
Çizimini Fatih'in yaptığı, dökümünü Saruca Sekban ve Macar topçu ustası
Urban'ın yaptığı ilk havan topları döktürüldü.
Balkanlardan gelebilecek yardımı önlemek için, Turhan Bey
komutasındaki akıncı birlikleri Rumeli'ye gönderildi.
Vize ve Silivri kaleleri alındı.
Rumeli (Boğazkesen) Hisarı yaptırıldı.
400 parçalık yeni bir donanma inşa ettirildi.
Kapıkulu Ordusu'nda yeni ocaklar açıldı (Lağımcı ve
humbaracı ocakları).
Surları aşmak için yürüyen tekerlekli kuleler yaptırıldı.
Bizans'ın İstanbul'un Savunulması İçin Aldığı Önlemler :
Avrupa'dan yardım istenmiştir
Haliç'in girişini zincirle kapatarak Türk donanmasının
girmesine engel olunmaya çalışılmıştır.
Halkı silahlandırıp surlar tamir ettirilmiştir.
Katolik ve Ortodoks mezhepleri birleştirilmeye çalışılmıştır.
6 Nisan 1453'de başlayan kuşatma, 29 Mayıs 1453 salı günü
başarıya ulaştı ve İstanbul fethedildi.
Fethin Türk Tarihi Açısından Sonuçları :
Anadolu ve Rumeli arasındaki toprak bütünlüğü sağlandı.
Başkent Edirne'den İstanbul'a taşındı.
Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi tamamlandı. Yükselme
Dönemi başladı.
İkinci Mehmet "Fatih" unvanını aldı.
Fetih, İslam dünyasında büyük sevinç yarattı.
Boğazların ele geçirilmesiyle Karadeniz ve Ege Denizi
ticareti denetlenirken, ipek Yolu Osmanlı hakimiyetine girdi.
Batıdan sürekli yardım çağrısında bulunan ve Haçlı
seferlerine neden olan Bizans'ın ortadan kalkması Haçlı Seferleri'nin kaynağını
kurutmuş oldu.
Osmanlı Devleti, resmen imparatorluk haline geldi.
Fethin Dünya Tarihi Açısından Sonuçları
Orta Çağ kapandı, Yeni Çağ başladı.
Topların, büyük surları yıkabileceği anlaşıldı. Bu da
Avrupa'da derebeyliklerin sonu oldu.
İstanbul'daki Bizanslı bilginler İtalya'ya gitti. Orada
yaptıkları çalışmalarla Rönesans'ı başlattılar.
Boğazların ve İpek Yolu'nun Osmanlı Devleti'nin eline
geçmesi, Avrupa'yı doğunun zenginliklerine ulaşmak için harekete geçirdi. Bu da
Coğrafi Keşiflerin yapılmasını hızlandırmıştır.
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'un fethine karşı Avrupa'dan
gelebilecek tehlikeleri azaltmak, Katolik Kilisesi'ne karşı bir güç oluşturmak,
Ortodoks Kilisesi'nin hareketlerini kontrol altında tutmak, Balkanlarda yapılacak
savaşlarda Rumların desteğini sağlamak amacıyla, Osmanlı sınırlan içerisinde
yaşayan Ortodoksların koruyuculuğunu üstlenmiştir.
Balkanlardaki Fetihler
1459'da Sırbistan, Osmanlı topraklarına katıldı. Belgrat
kuşatıldıysa da alınamadı (Fatih'in karalardaki tek başarısızlığıdır).
1460'da Mora Yarımadası alındı. 1462'da Eflak, 1476'da
Boğdan alındı. 1463'de Bosna ve Hersek Osmanlı topraklarına katıldı.
Osmanlı-Venedik Savaşları sırasında da Arnavutluk alındı.
Osmanlı-Venedik Savaşları (1463-1479)
Nedeni: Osmanlı Devleti'nin İstanbul'u fethinden sonra en
çok zarar gören devletler Venedik ve Cenevizliler olmuştu. Osmanlılar Mora
Yarımadası'nı alınca da Osmanlı-Venedik savaşları başladı. Karalarda Osmanlı'nın,
denizlerde Venediklilerin üstünlüğü ile geçen savaşlar on altı yıl sürdü.
Savaş, 1479'da imzalanan İstanbul Antlaşması ile sonuçlandı.
Buna göre;
- Kroya ve İşkodra kaleleri Osmanlı'da kalacak
- Venedik yıllık 10.000 düka altın vergi ödeyecek
- Venedik İstanbul'da Balyos adıyla bir elçi bulundurabilecek
- Venedik bayrağı taşıyan bütün gemiler Osmanlı limanlarından serbestçe yararlanıp ticaret yapabilecektir.
Böylece Osmanlı Devleti diğer devletlerden daha önce
Venedik'e ayrıcalık vermiştir. Fatih'in Venediklilere bu ayrıcalıkları vermesindeki
amacı:
- Karadeniz ipek Yolu ticaretini canlı tutmak
- Avrupa'da Osmanlı Devleti'ne karşı oluşturulabilecek Haçlı ittifakın' önleme düşüncesidir.
Anadolu'daki Faaliyetler
1459'da Ceneviz kolonisi durumunda bulunan Amasra alındı.
1460'da Candaroğulları yıkılarak, Sinop Osmanlı topraklarına
katıldı. 1461'de Trabzon Rum imparatorluğu yıkıldı.
Trabzon'un alınmasıyla İpek Yolu üzerindeki denetim artmaya
başladı. 1466'da Karamanoğulları topraklarının büyük bir kısmı Osmanlıların
eline geçti (Karamanoğulları kesin olarak İkinci Bayezit Döneminde ilhak
edildi).
Mora’nın alınmasının ve Trabzon Rum İmparatorluğuna son
verilmesinin amacı Bizans’ı, diriltme umutlarını sona erdirmektir. Çünkü bunlar
Bizans yönetimiyle akrabalık bağlarına sahipti.
Otlukbeli Savaşı (1473)
Nedenleri
Akkoyunluların, Osmanlı Devleti'ne karşı Karamanoğullarına
destek verip koruması
Uzun Hasan'ın Fatih'i tanımayıp, Osmanlı'ya itaatini
bildirmemesi, Uzun Hasan'ın kendisini Timur gibi görmesi ve Anadolu'yu ele geçirmek
istemesi
Uzun Hasan'ın Osmanlı Devleti'ne karşı batıda Rodos
Şövalyeleri ve Venediklilerle işbirliği yapması
Savaş, Osmanlı ordusunun zaferiyle sonuçlandı. Osmanlı
ordusu ilk kez bu savaşta havan topunu, açık alanda taktik silahı olarak kullanmıştır.
Sonuçları
Osmanlı hakimiyeti Güneydoğu'ya kadar ulaştı. Akkoyunlular,
çöküş dönemine girmiş ve 1501'de Şah İsmail tarafından yıkılmıştır.
Anadolu'daki faaliyetler sonucunda, Anadolu'da Türk siyasi
birliği büyük ölçüde sağlanmış oldu.
Denizlerdeki Gelişmeler
Fatih Döneminde Akdeniz hakimiyeti
uzak bir ihtimaldi. Bu nedenle Osmanlı Devleti, Karadeniz ve Ege Denizi'ndeki
fetihlere önem vermiştir. Ege Denizi'nde Venedik ve Cenevizlilerle yapılan
mücadeleler sonunda Midilli, Bozcaada, Gökçeada, Semadirek, Eğriboz ve Taşoz
gibi adalar alındı. Rodos kuşatıldı ise de alınamadı (Fatih'in denizlerdeki tek
başarısızlığıdır.). Gedik Ahmet Paşa tarafından Kırım'da bulunan Ceneviz
kolonileri olan Kete, Azak ve Menküp ele geçirildi. Osmanlı topraklarına
katıldı. Kırım Hanlığı Osmanlılara bağlandı.
Lehistan üzerine doğudan yapılacak seferler için önemli bir
üs kazanıldı.
Kırım'ın Osmanlı Devleti'ne bağlanmasıyla, Karadeniz kesin
olarak bir Osmanlı gölü haline geldi.
İpek Yolu'nun denetimi tamamen
Osmanlılara geçti. Böylece Karadeniz'de Ceneviz kolonisi kalmadı.
Gedik Ahmet Paşa İtalya Seferi'ne çıktı. Otranto Kalesi
alınmışsa da Fatih'in ölüm haberi üzerine geri dönülmüştür. Şehir yaklaşık bir
yıl Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra elden çıktı.
Fatih Dönemindeki Diğer Önemli Olaylar
İstanbul başkent yapılarak merkezi otorite güçlendirildi.
Divan genişletildi. Divanın üye sayısı artırıldı. Divan
başkanlığı sadrazamlara bırakılmaya başlandı.
Kapıkulu Ocakları genişletildi.
Yeni askeri sınıflar açıldı (Humbaracı ve Lağımcı Ocakları).
İstanbul ve Rusçuk'ta yeni tersaneler açıldı.
Devrin en büyük medreselerinden olan, Sahn-ı Saman Medresesi
açıldı.
Topkapı Sarayı'nın temelleri atıldı. Fatih Camii ve
Külliyesi inşa edildi.
Devlet memuru yetiştirmek amacıyla, Topkapı Sarayı'nda,
devşirmelerin okutulduğu "Enderun" okulu açıldı.
Bu uygulama daha sonraki dönemlerde Osmanlı'da devşirme
kökenli devlet adamlarının yönetimdeki etkinliğini arttırmıştır.
Osmanlı Devleti'nin ilk altın parası basıldı.
Kuruluştan bu yana konan kanunlar bir araya getirildi.
Kanunname-i Ali Osman hazırlandı (Fatih Kanunnamesi).
Fatih bu kanunlara, "Devletin devamlılığı için kardeş
katil caizdir " maddesini de koyarak, güçlü olan kişinin devletin başına
geçmesine imkan tanımıştır.
Fatih Batı'daki gelişmelerden de uzak kalmadı. İtalyan
ressam Centili Bellini'yi İstanbul'a getirterek portresini yaptırdığı da
bilinmektedir. Fatih Döneminin sonlarında, Hicaz su yollarının tamiratı
yüzünden Osmanlı-Memlük ilişkileri bozuldu. Ayrıca İstanbul'un fethi sonrasında
Hindistan Müslümanlarının Fatih'e göndermiş olduğu hediyelere Memlüklerin Hicaz
Bölgesi'nde el koymaları da anlaşmazlığın diğer bir sebebidir.
0 comments:
Yorum Gönder