Volkanizma Nedir?
Volkanizma hakkında bilgi, Türkiyede volkanizma, volkanizma türleri.
Volkanizma
Magmanın yeryüzündeki ve yer kabuğunun çeşitli derinlikteki
faaliyetlerine volkanizma denir. Bu faaliyetler oluştukları yere göre ikiye
ayrılır.
Derinlik Volkanizması
Magmanın yer kabuğunun derinliklerindeki çatlaklardan yüzeye
doğru olan hareketi sırasında, yüzeye çıkamayan bölümleri çatlaklar arasına
sokulur. Bu çatlaklar arasında zamanla kristalleşip katı kütleler haline
dönüşür. İç püskürük kayaçlar olarak adlandırılan bu kütlelerin büyük
olanlarına batolit, bir damar aracılığıyla yer kabuğunun bir bölümüne sokulmuş
olanlarına lakolit ve sill adı verilir. Yer'in derinliklerinden gelen magma
bazen çeşitli kütleleri keserek katılaşır. Bu şekilde oluşan kayalara dayk adı
verilir.
Yüzey Volkanizması
Yüzey volkanizmasının görüldüğü alanlar genellikle yerkabuğunun zayıf olduğu kırıklı (fay) bölgeleridir.
Buralarda bulunan ve çok derinlere kadar ulaşan kırıklar,
magmanın yeryüzüyle olan bağlantısını sağlar. Magmanın, bu kırıklardan yüzeye çıktığı
yerlerde volkan konileri oluşur. Volkan konisinin üst kesiminde huni şeklindeki
çukurluğa krater, magma haznesi ile bu çukurluk arasındaki kanala ise baca adı
verilir.
Volkan konilerinden yeryüzüne çeşitli malzemeler atılır.
Bunların başında lavlar gelir. Lav, yeryüzüne çıkan akışkan kıvamdaki magmadır.
![]() |
Volkanizma |
Volkanlardan dışarı atılan bir diğer unsur gazlardır.
Gazlar, magma içinde yüksek basınç nedeniyle çözünük halde bulunur. Ancak,
magma yeryüzüne çıkınca soğuduğundan ve üzerindeki basınç kalktığından gazlar
serbest kalır. Bu gazların önemli bölümünü su buharı oluşturmaktadır.
Volkanlardan büyük basınçla çıkan gazların beraberinde
sürükledikleri volkan bombası, lapilli (volkan çakılı), volkan kumu (tüf) ve
volkan külü gibi katı malzemeler de yine volkan konilerinin püskürttüğü
malzemelerdendir.
Volkan konilerinin ağız kesimi olan kraterlerin, şiddetli
püskürmeler sonucu parçalanmasıyla oluşan daha büyük çukurlara kaldera adı
verilir.
Volkanik arazilerde, tabakalar arasında kalmış gazların
basınçla sıkışması sonucu patlamasıyla oluşan çukurlara maar adı verilir.
![]() |
Volkanizma Nedir? |
Volkan Şekilleri
Yeryüzüne kırık hatları boyunca çıkan magma, üzerindeki
basınç etkisi ortadan kalktığında akışkan bir hâl alır. Magmadan gelen ve
yüzeyde biriken malzemenin özelliğine göre farklı şekillerde volkan konileri
oluşur.
Tüf Konileri:
Volkanlardan çıkan kül, kum ve çakıl gibi katı maddelerin
birikmesiyle oluşan küçük konilerdir.
Kalkan Biçiminde Volkanlar:
Magmadan gelen malzemenin bazik karakterli ve akışkan lavlar
şeklinde yüzeye çıktığı arazilerde kal-kana benzer, basık ve yayvan volkan
konileri olu-şur. Diyarbakır yakınlarındaki Karacadağ volkanı bu tür bir
volkandır.
Tabakalı Volkanlar:
Magmadan gelen malzemenin asit karakterli ve yoğun lavlar
şeklinde yüzeye çıktığı arazilerde dik volkan konileri oluşur. Lavların fazla
akışkan olmaması nedeniyle tabakalar halinde biriktiği bu konilerde, ana
koninin etrafında daha küçük parazit koniler de yer alır. Japonya'daki Fuji,
Filipinler'deki Mayon ve Türkiye'deki Büyük Ağrı bu tür dağlara birer örnektir.
İğrenç yazinca silersiniz tabi
YanıtlaSilaynn
SilBence güzel anlatılmış :d
SilÇok güzel. Teşekkürler
YanıtlaSilNice
YanıtlaSilTeşekkürler.
YanıtlaSilAynen çok güzel olmuş işime yaradı
YanıtlaSil