Kıta Oluşumu

Tabakaların karşılıklı durumları bozulmadan, yer kabuğunun geniş sahalarının çok yavaş bir şekilde genellikle dikey yönde yükselmesi ve alçalması hareketlerine epirojenez denir. Dünya'nın çeşitli bölgelerinde geçmişten günümüze kadar birçok epirojenez olayı tespit edilmiştir. Örneğin, Kuzey Amerika Kıtası'nda Appalaş Dağları ile Kayalık Dağları arasındaki Michigan Havzası yaklaşık 500 bin km2 genişliğinde olup, paleozoik boyunca çökmüş bir jeosenklinal alanıdır. Bu havzanın tabanında yaklaşık 3 000 metre kalınlıkta malzeme tortullaşmıştır. Günümüzde, Venedik şehrinin her yıl yaklaşık 4 mm kadar Adriya Denizi'ne doğru batması ve İskandinav Yarımadası'nın kuzeyindeki Stockholm şehrinin kıyılarının son yüzyıl içinde yarım metre kadar yükselmesi epirojenik hareketleri kanıtlayan diğer örneklerdir.

Epirojenik hareketler;

gibi nedenlere bağlı olarak izostatik dengenin bozulması sonucu oluşur. Bu nedenlere bağlı olarak geniş bir jeosenklinal (deniz çukuru) kara haline gelebildiği gibi, jeoantiklinal (kara kütlesi) de deniz çukuru hâline gelebilir.

Epirojenik hareketler sırasında, kara kütlesinin al-çalmasıyla deniz karaya doğru ilerler. Bu duruma deniz ilerlemesi (transgresyon) denir.

Epirojenik hareketler sırasında, hava kütlesinin yükselmesiyle deniz seviyesi azalır. Bu duruma deniz gerilemesi (regrasyon) denir.

Bir önceki ders notumuz olan dağ oluşumu sayfasına da göz atmanızı tavsiye ederiz.