Hava durumu ve iklim
Hava durumu ve iklim hakkında bilgi, hava durumu ve iklim ders notları.
Yeryüzünün belirli bir yerinde görülen kısa süreli hava
olaylarına hava durumu adı verilir. Havanın rüzgârlı, bulutlu, güneşli,
yağışlı, sisli, vb. durumlarda olması ayrı ayrı hava durumları olarak adlandırılır.
Yeryüzünün çok geniş bir kesiminde uzun yıllar değişmeyen ortalama hava
durumlarına ise iklim adı verilir.
Bir yerdeki hava durumu özellikleri, o yerin iklimini tam
olarak yansıtamaz. Yeryüzünde hava durumlarıyla iklim koşullarının birbiriyle
en çok çeliştiği bölge orta kuşaktır. Örneğin, bu kuşakta yer alan Türkiye'de
hava durumları sık sık mevsim normallerinin üzerinde ya da altında bir özellik
göstermektedir. Ekvatoral iklim bölgelerinde ve kutuplarda ise yaşanan hava
durumları uzun yıllar boyunca değişmez ve buralardaki iklimin genel karakterine
uyum sağlar. Hava durumlarına yönelik gözlemler yapan, bu olayları inceleyen ve
hava tahminlerinde bulunan bilim dalına meteoroloji adı verilir. Gözlem merkezlerinde
yapılan ölçümler sonucunda elde edilen verileri, uzun yıllar boyunca
değerlendirerek, iklim bölgelerini ve karakterlerini inceleyen bilim dalı ise
klimatolojidir. Türkiye'de bu çalışmaları yürüten kuruluş Devlet Meteoroloji
İşleri Genel Müdürlüğü'dür. Bu kuruluşa bağlı olarak değişik illerde kurulu 40
meteoroloji istasyonunda her gün yerel saatle 07.00, 14.00 ve 21.00'de yapılan
sıcaklık, basınç, nem, bulutluluk, yağış ve rüzgâr ile ilgili ölçümler sonucu
hava tahminlerinde bulunulur.
 |
| Hava Durumu ve İklim |
İklimin coğrafi çevre ve insan yaşamı üzerinde çeşitli
etkileri vardır. Bu etkilerin başlıcaları şunlardır:
- Yeryüzündeki dış kuvvetlerin coğrafi dağılışını ve etki alanlarını belirler. Örneğin, yeryüzü şekillenmesinde kutuplarda buzullar, nemli bölgeler-de genelde akarsular ve kurak bölgelerde rüzgârlar etkilidir.
- Akarsuların akım düzenlerini etkiler. Örneğin, her mevsimi yağışlı olan ekvatoral iklim ve okyanusal iklimlerin görüldüğü bölgelerdeki akarsuların akımı yıl boyunca daha düzenlidir. Buna karşılık kurak mevsimin belirgin olduğu Akdeniz iklimi, Muson iklimi gibi iklimlerde akarsu akımları düzensizdir.
- Denizlerin ve göllerin tuzluluk oranı iklim koşullarına göre değişir. Örneğin, sıcak ve kurak bölgelerde buharlaşmanın fazla olması buna karşılık yağışların az olması, denizlerin ve göllerin tuzluluk oranını artırır.
- Doğal bitki örtüsü ile hayvanların türü ve bu türlerin yeryüzündeki dağılışını etkiler.
- Taşlarda görülen çözülme olaylarını, toprak oluşumunu ve toprak tiplerini etkiler.
- İnsanların yeryüzündeki dağılışını, yaşam biçimlerini, yiyecek ve giyeceklerini, karakterlerini, konut tiplerini, yerleşmelerini, ekonomik faaliyetlerini (tarım, hayvancılık, turizm, vb.) ve ulaşımı etkiler.
 |
| Hava Durumu ve İklim Ders Notları |
Örnek:
Aşağıdakilerden hangisi üzerinde iklimin doğrudan bir etkisi
görülmez?
A) Türkiye'de linyit yataklarının yaygın olması
B) Akdeniz'in tuzluluk oranının Karadeniz'den fazla olması
C) Türkiye'deki ormanların büyük bölümünün kıyı bölgelerde
olması
D) Sıcak çöl bölgelerinde topraktan yapılmış evlerin yaygın
olması
E) Türkiye'nin iç kesimlerinde en fazla yetiştirilen ürünün
buğday olması
Çözüm:
Akdeniz'in tuzluluk oranının, Karadeniz'e göre fazla
olmasında, Akdeniz'in bulunduğu bölgede daha sıcak ve kurak bir iklimin
görülmesi etkilidir. Sıcaklığın etkisiyle su buharlaşırken, tuz buharlaşmaz.
Böylece denizin tuzluluk oranı fazlalaşır. Türkiye'deki ormanların kıyı
bölgelerde toplanmasının nedeni, bu bölgelerde daha nemli ve ılıman iklimlerin
görülmesiyle ilgilidir. Sıcak çöl bölgelerinde yıllık yağış yok denecek kadar
azdır. Çevredeki doğal bitki örtüsü ise ancak kurakçıl ot ve çalılardır. Bu
nedenle çöllerin özellikle kırsal kesimindeki konutlarda yapı malzemesi olarak
topraktan yapılmış kerpiç kullanımı yaygındır.
Türkiye'nin iç kesimlerindeki tarım alanlarında en çok
buğdayın ekilmesi ise buralardaki iklimin az yağışlı ve soğuk olmasıyla
ilgilidir. Çünkü buğdayın sıcaklık ve yağış isteği azdır. Türkiye'de linyit
yataklarının yaygın olması ise iklim koşullarıyla değil, Türkiye'deki
arazilerin oluşum süreciyle ilgilidir. Bu nedenle cevap A seçeneğidir.
Sitemizde bulunan mevsimlerin oluşumu ve dünyanın hareketleri konularına da göz atmanızı öneririz.
0 comments:
Yorum Gönder