Toprağın Oluşumu

Toprağın Tanımı ve Toprağın Oluşumu


Toprağın oluşumu 5 başlık altında incelenecektir. Toprağın oluşumu bölümüne geçmeden toprağın tanımını yapalım.

Toprak

Organik ve inorganik maddelerin fiziksel ve kimyasal ayrışması ile oluşmuş yerkabuğunun üzerini örten ince katmana toprak denir. Kalınlığı birkaç cm ile üç metre arasında değişmektedir. Bitkiler için temel besin kaynağıdır.

Bir yerde olgun bir toprak örtüsünün oluşabilmesi için uzun bir zamana ihtiyaç vardır. Bu süreçte bir yandan ana kaya çözülürken diğer yandan yıkanma ve birikme olayları yaşanmakta mikroorganizmalar yerleşmektedir. Daha sonra ise bitkisel kökenli organik maddelerin karışması ile humus oluşur. Olgun bir toprak profilinde fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirinden farklı üç ayrı A, B, ve C horizonları bulunur.

Toprağın Oluşumu ve Horizonlar
Toprağın Oluşumu - A,B ve C Horizonları


Toprağın oluşumu aşağıdaki 5 faktörden  etkilenmektedir. Toprak nasıl oluşur? sayfamıza da bakabilirsiniz.

Toprağın Oluşumunu Etkileyen Faktörler

1) Ana Kaya

Topraktaki mineraller ana kayanın ayrışmasıyla oluşmaktadır. Topraktaki mineral çeşitliliği kayaçların fiziksel ve kimyasal özelliklerine bağlıdır. Toprak verimliliği üzerinde etkili olan minerallerin oranları ile toprağın ince ya da iri taneli olması daha çok kayaç yapısına bağlıdır.

2) İklim

Yağış ve sıcaklık koşulları kayaçların fiziksel ve kimyasal çözünmelerinde etkilidir. Örneğin;
toprak sıcaklığı 0°C nin altına düştüğünde toprak oluşum süreci durmaktadır. Sıcaklık farkının çok olduğu bölgelerde fiziksel ufalanma, yağış ve sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerde kimyasal ayrışma güçlüdür.

Kurak Bölgelerde;

  • Fiziksel ufalanma etkili
  • Topraktaki yıkanma az, tuz ve kireç oranı fazla
  • Humus miktarı az
  • Verimsiz toprak, sulama ihtiyacı fazla

Kurak Bölge Toprağı
Kurak Bölgelerde Toprak


Nemli Bölgelerde;
  • Kimyasal çözünme etkili
  • Yıkanma fazla, tuz ve kireç birikimi az.
  • Humus fazla, aşırı sıcaklıkta humus az.

3) Topografya

Bir yerde toprak oluşumunun sürebilmesi topografyanın az eğimli olmasına ve derine doğru sızan suların alt katmanlarda birikmeden boşaltılmasına bağlıdır. Örneğin yağışlı tropikal bölge düzlüklerinde, dağlık kesimlerde aşırı yıkanmadan dolayı kireç oranı düşük topraklar birikmiştir.

4) Canlılar

Bitkiler mikroorganizmalar, sürüngenler, omurgalı hayvanlar ve insanlar değişen ölçülerde toprak oluşum sürecini etkiler. Toprağın bileşimindeki organik maddelerin kökeni bitkilere dayanmaktadır. Bu maddeler olmaksızın toprak oluşumu mümkün değildir. İnsanlar özellikle tarımsal faaliyetler yoluyla toprak yapısını değiştirmektedir.

5) Zaman

Toprak uzun bir sürede oluşmaktadır. Bu süre yüzlerce yılı bulabilir.

Genellikle toprağın yüzey kısmı 20-30 yıllık bir sürede oluşmaktadır.

Bu yazıya ek olarak Toprak Çeşitleri ve Toprak Tipleri sayfalarımıza da bakabilirsiniz.


0 comments:

Yorum Gönder