Karışımların Ayrılması

Karışımların Ayrılması (Kimya)

Karışımların Ayrılması, Karışımları Ayırma Yöntemleri

Doğadaki maddelerin bir çoğu karışım olarak bulunur. Saf maddeler gerekli olduğunda onu karışımdan ayırmak gerekir.

Karışmış maddelerin birbirinden ayrılabilmesi için bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin farklı olması gerekir. Karışımdaki maddelerin ayrılması için, maddelerin ayırt edici özelliklerinden yararlanılır. Karışmış maddeleri birbirinden ayırırken bazen bir özellik yetmeyebilir. O zaman birden fazla özelliği kullanmak gerekir. Bunun için en uygun metod seçilmelidir. Örneğin; ham petrol ayrıştırılmadan kullanılmaz. Petrolü ayrımsal damıtma ile kaynama noktası farklılığından faydalanarak bileşenlerine ayrıştırmak mümkün olur.

Karışımların ayrılması yazımıza karışımları ayrıma yöntemleri ile devam edelim.

KATI - KATI KARIŞIMLARINI AYIRMA

1. Elektriklenme ile Ayrıştırma

Sürtünen bir kısım maddelerin elektriklenme özelliği vardır. Örneğin; saçımıza veya yün kazağımıza tarak sürttüğümüz zaman onun elektrikle yüklendiğini biliriz. Çünkü kağıt parçacıklarına yaklaştırdığımızda, kağıtların tarak tarafından çekildiğini görürüz.

Elektriklenme ile Ayırma

Örneğin; yün kazağı çıkarırken saç ve kazak arasında kıvılcım sesleri duyulur. Bu yün kazağın elektriklendiğini gösterir.

Elektriklenen bu maddeler hafif zıt yüklü bazı maddeleri çekerler. Bazı nötr maddeleri de çekmezler.

Kırmızı pulbiber ve yemek tuzu karışımına elektrik yüklü ebonit çubuğu veya tarağı yaklaştırdığımızda çubuğun pulbiberleri çektiği gözlenir. Pulbiber yemek tuzundan bu şekilde ayrılmış olur.

2. Mıknatıs İle Ayırma

Bazı maddelerin mıknatıstan etkilenme özelliğinden yararlanarak karışımdan bu maddeler ayrıştırılabilir.

Çivi, toplu iğne, makas, pense gibi bazı maddeler mıknatıs tarafından çekilirler. Bu maddeler incelendiği zaman tümünün yapısında Demir (Fe) olduğu görülür.

Mıknatıslanma ile Ayırma

Magnetik özellik gösteren Demir (Fe) kobalt (Co) ve nikel (Ni) gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilirler.

Örneğin; Demir tozu - kükürt tozu karışımı demirin mıknatıstan etkilenme özelliğinden yararlanılarak ayrıştırılabilir.

3. Özkütle Farkı İle Ayırma

Özkütle farkı ile karışmış iki ya da daha fazla madde değişik yöntemlerle birbirinden ayrılabilirler.

Karışımı oluşturan katıların özkütleleri farklı ise, katıların çözünmediği ve kimyasal tepkimeye girmediği uygun bir sıvı kullanılır. Bunun için seçilen sıvının özkütlesi, katılardan birinin özkütlesinden büyük, diğerinin özkütlesinden küçük olmalıdır.

Örneğin; Kum - naftalin karışımını ayrıştıralım.

Karışım suya atılır. Kumun yoğunluğu sudan fazla olduğundan dibe çöker. Naftalinin yoğunluğu sudan küçük olduğundan suyun üst kısmında kalır. Üstteki naftalin alınır. Geriye su - kum karışımı kalır. Su süzülür, böylece kum - naftalin birbirinden ayrıştırılır.

Yine odun talaşı ve kumdan oluşan bir karışımı ayırmak için bu yöntem uygulanabilir.

Kumun özkütlesi suyunkinden büyük olduğundan dipte, odun talaşının özkütlesi suyunkinden küçük olduğundan yüzeyde toplanır.

Bir kaşık yardımı ile odun talaşları toplanıp alınır. Kalan karışımdaki su süzmeyle ayrılırsa kum elde edilir.

Harman yerinde, buğday - saman karışımının rüzgar yardımı ile ayrılması da özkütle farkı ile ayırma esasına dayanır.

4. Süblimleşme ile Ayırma

Katı bir maddenin sıvılaşmadan gaz haline geçmesine süblimleşme denir.

Naftalin ve iyot kolayca süblimleşebilen maddelerdir.

Örneğin; Şeker - naftalin karışımı, naftalinin süblimleşme özelliğinden faydalanarak birbirinden ayrılabilir. Şeker ve naftalin karışımı uygun bir kapta bekletildiğinde naftalin süblimleşerek gaz fazına geçer. Şeker de herhangi bir değişiklik olmadan kapta kalır.

5. Çözünürlük farkı ile Ayırma

İki katıdan oluşan bir karışım uygun bir sıvı kullanılarak ayrıştırılabilir. Katının biri suda çözünürken, biri suda çözünmez Bu şekilde karışımdaki maddeler bileşenlerine ayrılır.

Örneğin; Tuz ve kum karışımı bir kaptaki suya dökülürse tuz suda çözünür, kum ise suda çözünmez.

Oluşan tuzlu su ile kum karışımı uygun bir süzgeçten süzüldüğünde kum süzgeçten geçmez ve ayrılır. Süzüntünün suyu buharlaştırdığında ise tuz elde edilir.

Karışımların Ayrılması