Bitkilerde Hareket Ders Notları
Bitkilerde hareket, bitkilerde hareket nasıldır, bitkilşerde hareket çeşitleri.
Bitkiler de diğer
canlılar gibi çevreleriyle etkileşim halindedir. Bu etkileşim sonucu bitkilerde
farklı hareketler gözlenir. Bitkilerde hareketin başlıcaları başlıcaları tropizma ve nasti
hareketleridir.
Tropizma hareketleri:
Oksin hormonunun asimetrik dağılımı sonucu meydana gelen asimetrik büyümeyle sağlanır.
Hareket uyaranın yönüne bağlıdır. Hareket uyaran yönüne
doğru olursa pozitif (+), uyaran yönünün tersine doğru olursa negatif (-)
tropizma olarak adlandırılır.
Bir bitki tek taraflı ışıklandırıldığında ışık görmeyen
tarafta daha fazla oksin bulunduğu tespit edilir. Daha fazla oksin taşıyan
taraf daha fazla büyüyeceğinden, bir süre sonra bitkinin ışığa doğru yöneldiği
gözlenir.
Bitkilerde gözlenen bazı tropizma çeşitleri şunlardır:
Fototropizma (ışığa yönelim): Gövdede (+)
fototropizma, kökte (-) fototropizma görülür.
Geotropizma (yerçekimine yönelim): Gövdede (-) geotropizma,
kökte (+) geotropizma gözlenir.
Hidrotropizma (suya yönelim): Özellikle bitki kökleri,
yerçekimi ve su farklı yönde olsa bile suya doğru yönelir.
Kemotropizma (kimyasal maddeye yönelim): Örneğin bitki kökle-önde;
gübreye doğru (+) kemotropizma görülürken, kirece karşı (-) kemotropizmaya
rastlanır.
Travmatropizma (yaralanmaya bağlı yönetim): Bitkide
yaralandığı yönün zıt yönüne büyüme gözlenir.
Bitkilerde Hareket Çeşitleri |
Nasti Hareketi:
Turgor basıncında
gözlenen, simetrik olmayan ani değişiklikten kaynaklanır. Uyaranın yönü etkili
değildir. Bu yüzden (+) ya da (-) nastiden söz edilmez. Bitkilerde görülen bazı
nasti çeşitleri şunlardır:
Fotonasti (Işıkla irkilme): Örneğin, akşam sefası bitkisinin
çiçeklerinin kapanıp, karanlıkta açılması.
Termonasti (Sıcaklıkla irkilme): Örneğin, lale bitkisinin
çiçeklerinin soğukta kapanıp sıcakta açılması.
Sismonasti (Sarsıntıyla irkilme): Örneğin, küstüm otu
bitkisinin sarsıldığında yapraklarını kapatıp, aşağıya doğru sarkıtması.
Çevresel faktörler, bitkilerde gördüğümüz hareketlere neden
olmalarının yanı sıra, bitkilerin gelişimini de etkiler. Bitki gelişiminde
etkili olan en temel faktör ışıktır. Bitkilerin gün uzunluğuna bağlı olarak
gösterdiği gelişime fotoperiyodizm adı verilir.
Gece ve gündüz uzunluğunun yıl
içindeki değişimi, bitkilerin büyümesini ve çiçeklenmesini doğrudan etkiler.
Örneğin mısır, çeltik gibi kısa gün bitkisi denen bazı bitkilerde, gecelerin
kısalıp gündüzerin uzadığı mevsimde yalnızca kök, dal ve yapraklar geliştiği
halde; gündüzler ya da ışık alma süresi kısalıp geceler uzadığında ilk tomurcuklar
belirir ve bitki hızla çiçeklenir.
Oysa mercimek, nohut gibi uzun gün bitkilerinde
durum tam tersidir ve bitkinin çiçeklenmesi için karanlık dönemin ya da
gecelerin kısa, gündüzlerin uzun olması gerekir. Domates, fasulye ve kabak gibi
bazı nötr gün bilkilerinde ise, uzun ya da kısa gün uzunluğunun çiçeklenmeye etkisi
yoktur.
0 comments:
Yorum Gönder