ÖRTÜ DOKU
Örtü doku nedir? Örtü doku özellikleri, Örtü doku hakkında bilgi.
Bitkinin dış kısmını bilerek, iç kısmındaki dokuları,
mekanik etkiler ve su kaybı gibi olumsuz durumlardan koruyan dokudur. Hücreleri
kalın çeperli ve klorofilsizdir. Epidermis ve peridermis olarak iki tip örtü
doku bulunur.
Epidermis:
Hücrelerinde kloroplast bulunmaz.
Canlı hücrelerden oluşmuştur.
Otsu
bitkilerde, odunsu bitkilerin yapraklarında ve genç kısımlarında bulunan koruyucu dokudur.
Bitkide
bulunan tüy, stoma, hidatot, emergens (diken) ve
katikula epidermisten türevlenir. Bu yapıların özellikleri ve görevleri şu
şekilde özetlenebilir:
Tüyler:
Epidermanın
dışa doğru oluşturduğu çıkıntılardır.
Tek ya da çok hücreli olabilirler.
Salgı işiyle
ilgili olanlar gibi bazı tüy hücreleri canlıdır.
Bazı hücreler
ise canlılığını kaybetmiştir.
Bulundukları
yerlere ve yapılarına göre farklı görevler üstlenmişlerdir. Şöyle ki;
Korunma Tüyleri:
Bitkiyi aşırı ısınmaktan ve su kaybından korur.
Savunma
Tüyleri: Isırgan otunda olduğu gibi hayvanlara karşı savunma görevi yapar.
Tırmanma
Tüyleri: Sarmaşık gibi bazı sarılıcı ve tırmanıcı bitkilerde tutunmayı sağlar.
Emme Tüyleri:
Kökte bulunan tüylerde olduğu gibi su ve suda çözünmüş maddeleri almayı sağlar.
Salgı Tüyleri:
Saf su veya şekerli, kalkerli, tuzlu su, eterik yağ vs... gibi maddeler salgılar.
Kutikula:
Bazı
epidermis hücrelerinin dış çeperlerinin kalınlaşmasıyla oluşur.
Gaz alışverişini engelleyerek bitkiyi su kaybına karşı korur.
Su bitkileri
dışındaki tüm bitkilerde bulunur.
Stoma:
Stomalar,
yaprak ve genç gövdede bulunan epidermis hücrelerinin farklılaşmasıyla meydana
gelmiş hücrelerdir.
Açılıp -
kapanarak, gaz alışverişini Sağlar.
Diğer epidermis hücrelerinden 2 temel özellikleriyle ayrılırlar:
1.
Kloroplastları vardır, fotosentez yapabilirler.
2. Çeper kalınlığı, hücrenin her ta-rafında aynı değildir.
Hidatot:
Yaprakların
uçlarında ve kenarlarında bulunan açıklıklardır.
Geceleri
terlemenin olmadığı ya da havanın neme doyduğu zamanlarda fazla suyun damalama şeklinde atılmasını sağlar.
Açılıp kapanmazlar.
Odun borularıyla bağlantılıdırlar.
Emergens (Diken):
Bitkinin
kendini hayvanlara karşı savunmak amacıyla geliştirdiği yapılardandır.
 |
| Örtü Doku |
Peridermis
(Mantar Doku) :
Mantar doku, çok yıllık bitkilerin kök ve gövdeleri üzerinde
bulunur.
Çok yıllık bitkilerin
gelişimi sırasında,
epidermisin parçalanmasıyla meydana gelir.
Hücreleri ölüdür.
Hücre
çeperlerine süberin (mantar özü) girmiştir. Bu madde suya karşı geçirgen
olmadığından, bitkinin su kaybına engel olur. Ayrıca içi hava dolu olan
hücreleri güneş ışınlarını doğrudan geçirmediğinden, bitkiyi fazla ısınmaktan
korur. Eğer mantar doku yaprak sapı ve gövde arasında oluşursa, yaprağa yeterli
madde geçemez ve yaprak dökümü gerçekleşir.
Mantar dokuda
bulunan lentiseller (kovılcuk), dış ortamla mantar doku altındaki canlı hücreler arasında gaz alışverişini Sağlar.
Örtü doku
içinde, salgı yapan bazı bölgeler vardır. Bu bölgelerle ilgili şu özellikleri
verebiliriz:
Hücreleri
canlı, bol sitoplazmalı, iri çekirdekli ve küçük kofulludur. Golgi aygıtları
gelişmiştir.
Hücreler tek
tek ya da gruplar halinde diğer dokuların arasına dağılmıştır.
Bazı salgılarhücre içinde depo edilir. Bunlara hücre içi salgılar denir. Bu salgılar ancak
hücreler zedelendiğinde dışarı atılır.
Örneğin,
portakal kabuğundaki eterik yağ salgısı, incirdeki süt salgısı vs.
Bazı salgılar
ise epidermiste meydana gelir ve hücre çeperinden dışarı atılır. Bu tip
salgılara da hücre dışı salgılar denir.
Örneğin, bal
özü, reçine salgısı vs. Bu tip salgılar cep ya da kanal şeklindeki boşluklarda
toplanır.
Hücrelerde
meydana getirilen salgıların görevlerinden bazıları şunlardır:
- Reçine gibi salgılar bitkiyi çürümekten korur.
- Hormon salgıları düzenleyici görev yapar.
- Bal özü ve koku salgısı, tozlaşmaya yardımcı olur.
- Sindirim enzimi içeren böcekçil bitkilerdeki salgılar, sindirime yardımcı olur.
- Sütleğendeki gibi zehirli salgılar, bitkiyi hayvanlardan korur.
0 comments:
Yorum Gönder