Kıtalar Hakkında Bilgi

Çeşitli özellikteki kayaçlardan oluşan yer kabuğu, birçok parçalara (levha) bölünmüş bir hâldedir. Bu parçalar 7 büyük ve birkaç küçük levha şeklindedir. Büyük levhalar; Avrasya, Pasifik, Avustralya, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Afrika ve Antarktika levhalarıdır. Başlıca küçük levhalar ise Karayip, Nazka, Juan De Fuca, Kokos, Skotya, Arabistan ve Hindistan levhalarıdır. Bu levhalar, mantonun yer kabuğuna yakın bölümü olan üst manto üzerinde adeta bir gemi gibi yılda birkaç cm'lik hızla yüzmektedir. Levhaların adları genellikle kıta adları ile aynı ise de kıta sınırları ile levha sınırları aynı değildir. Kıtalar, kendilerinden daha büyük olan levhaların içine gömülmüş durumdadır.

Manto katındaki ısı akımlarının neden olduğu hareketlere bağlı olarak levhalar birbirinden uzaklaşır, birbirlerine çarpar ya da birbirlerine dokunarak hareket eder. Bu hareketler sonucunda lehva sınırlarında volkanik faaliyetler, depremler, dağ oluşumlar ve okyanus çukurları oluşur.

Günümüzde yer kabuğu hareketlerini açıklamada kabul edilen en son teori, Alman bilim adamı Wegener'in "kıtaların kayma teorisi" dir. Bu teoriye göre, kıtalar önceleri tek bir kıta olan Pangea'yı oluştururken, daha sonraları parçalanarak birbirinden uzaklaşmış ve bugünkü görünümünü almıştır. Bugün kıta kenarlarının büyük ölçüde birbirini tamamlar görünümde olması bu görüşü desteklemektedir. Wegener'in bu teorisi daha sonra geliştirilerek Levha Tektoniği Teorisi adını almıştır. Bu teori, günümüz bilim adamlarınca daha geçerli kabul edilmektedir.

Bir önceki ders notumuzda yerin yapısı ve oluşum süreci hakkında bilgiler verilmiştir.