Türkiye'nin Yer Şekilleri (Coğrafya)
Türkiye'de yerşekillerinin çeşitliliği fazladır. Bu
çeşitlilik, hem iç hem de dış kuvvetlerin etkisiyle olmuştur
.
İç kuvvetlerin etkisiyle;
Yer kabuğu kıvrılmaya veya kırılmaya uğrayarak yüksek
sıradağlar oluşmuştur.
Fay hatları boyunca yerkabuğunun çökmesiyle çukur sahalar
meydana gelmiştir.
Yerkabuğunun zayıf yerlerinden mağmanın yükselerek,
yeryüzünde birikmesiyle volkan dağları ve volkanik araziler oluşmuştur.
Anadolu, kütle halinde toplu olarak yükselerek yüksek bir
ülke duruma gelmiştir.
Kütle halinde çöken sahalar denizlerle kaplanmıştır (Ege
Denizi).
Dış kuvvetlerin etkisiyle de;
Sıradağlar derin vadilerle parçalanmış ya da aşınarak
alçaltılmıştır.
Aşınan malzemeler çukur sahaları doldurarak veya sığ
denizlere birikerek ovalar oluşmuştur.
Düz sahaları derin vadilerle yaran akarsular platoları
oluşturmuştur.
Buzul devirlerinde yüksek dağlardan inen buzullar, yer yer
sirk ve tekne vadiler oluşturmuştur.
Dalgaların etkisiyle kıyılarda falezler veya kumsallar oluşmuştur.
Türkiye'nin Yüzey Şekilleri Hakkında Genel Bilgiler
Türkiye'nin ortalama yükseltisi 1132 metredir (Trakya dışında
Anadolu 1162 m). Genel olarak yükselti batıdan doğuya doğru
artar.
İç kesimleri çevreleyen kuzey ve güneydeki
dağların yükseltileri 3000 metreyi aşar.
Dağlar genel olarak doğu - batı doğrultusunda
uzanır.
Başta İç
Anadolu olmak üzere platolar geniş alan kaplar.
Kıyı ve
iç kesimlerindeki ovaların yükseltileri 0-2000 metre arasında değişir
(Delta ovaları 0 - 250 m, Erzurum 1950 m).
Akarsuların yüksek sıradağları dar ve derin vadilerle yarması
engebeyi arttırmıştır.
Trakya'da Ergene havzası, kıyı ve iç
kesimlerdeki ovalar ve bazı platolarda
eğimin az olduğu
sahalar görülür.
Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %17,5'i 0 - 500 m yükseltileri
arasında yer alır. Bunların çoğunluğunu alçak kıyı ovaları oluşturur.
500 - 1000 metreler arası, yüzölçümünün % 25'inden fazlasını kaplar. Bu yerler alçak platolar ve Doğu
Anadolu'nun doğusu dışındaki
ovaları oluşturur.
% 49,9'u 1000 - 2000 m arasında yer alır. Platolar, Doğu
Anadolu'daki yüksek ovalar ve dağlar bu dilim içinde yer alır.
2000 metreden yüksek alanlar, % 7'sini oluşturur. Bunlar
dağlar ve yüksek platolardır.
Bu verilere göre Türkiye çevresindeki denizlere göre oldukça
yüksek bir kütledir.
0 comments:
Yorum Gönder