Tarih Öncesi Devirlerde Yaşam

Tarih öncesi devirlerin ilki ve en uzun sürmüş olanı Eski Taş Devri'nde, çetin coğrafi şartlar söz konusuydu. Birçok yer buzullarla kaplıydı. İnsanlar küçük gruplar halinde mağaralarda yaşıyorlar, avcılık ve toplayıcılıkla geçiniyorlardı. Henüz ateşten yararlanamadıkları için avladıkları hayvanların etlerini çiğ olarak tüketiyor; soğuklardan korunmak için de aylarının postlarından yararlanıyorlardı. Devrin sonlarına doğru ateşi kontrol altına almaları, insanların yaşamında önemli değişiklikler getirmiştir: Isınma, aydınlanma, savunma, etleri pişirerek tüketme gibi.

Ekonomik uğraşları belirleyen temel unsurun coğrafya olduğunu görürüz. İklim, yeryüzü şekilleri, yeraltı ve yerüstü kaynakları insanların yaşantısını belirler. Örneğin; Ege kıyılarının girintili çıkıntılı olması doğal limanlara sahip olmasına, bu da deniz ticaretinin gelişmesine yol açmıştır. Dağlık bir arazide yaşayan Fenikeliler, tarımla pek uğraşamadıkları için denizciliğe yönelmişlerdir.

Eski Taş Devri'nde göçebe bir hayat süren ve tüketici bir toplum yapısının (avcılık-toplayıcılık) özelliklerine sahip olan insanoğlu, iklimin ılımanlaşmasıyla birlikte daha iyi koşullarda yaşamaya başlamışlardır. Ancak avcılık ve toplayıcılığı sürdürmüşlerdir. Buzul Çağının sona ermesi verimli tarım alanlarının ortaya çıkmasına da zemin hazırlamış; toprağı ekip biçmeye başlayan insanoğlu, akarsu boylarında köy denilen ilk yerleşim birimlerini kurmuştur. (Yerleşik hayat-üretici toplum yapısı.)

İnsanlık tarihinin önemli devrimlerinden ilki tarım devrimidir. Üretici bir yapıya geçen insanların yaşantısı değişmiştir. Zamanla ihtiyaçtan fazla bir üretimin gerçekleşmesi (artı değerin oluşması), üretimin başka yörelerde ve bölgelerde yaşayan insanların ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte olması, ticaretin de doğmasına yol açmıştır. Zamanla ticaret hacminin artması da takas sisteminin yerini paranın almasına yol açmış; sosyal sınıflaşmalar ortaya çıkmıştır. Zamanla güçlenen kentsoylu tüccar sınıfı (burjuvazi), üretim ilişkilerinin değişmesine yol açacaktır. Bu konuya (Sanayi Devrimi) Avrupa tarihi bölümünde değineceğiz. Bu uyarımızda yer alan bilgiler bize göstermektedir ki tarihsel olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi vardır. Tarih, bütünsellik gösteren kesintisiz bir süreçtir. Peki, o zaman biz neden tarihi, tarih öncesi ve tarihi devirleri diye bölümlere ayırarak inceliyoruz. Bunun nedeni, tarihsel gelişmelerin incelenmesini kolaylaştırma çabasıdır.

İnsanoğlunun tarımsal üretime geçmesi, hayvanları evcilleştirerek onların gücünden, tarım alanlarında yararlanmalarına yol açmıştır. Bitki liflerinden elbise dokumaya başlayan insanlar, topraktan yaptıkları kap kacak gibi temel gereksinim araçlarını fırınlayarak daha sağlam hale getirmişlerdir. Böylece doğan seramik sanatı, günümüzde bile sürmektedir. Ayrıca insanlar saban, orak gibi tarım aletleri yapmaya başlamışlar; tarımsal üretim yapabilmek için bataklıkları kurutmuşlar ve sulama kanalları açmışlardır.

İnsanoğlunun tarih öncesi devirlerde tekerleği icat etmesi; geniş coğrafi alanlara yerleşme, oralarda uygarlık kurma ve farklı topluluklarla kaynaşarak kültürel etkileşimler yaşanmasına yol açmıştır.