Uygarlıkların Oluşumu ve Yayılışına Etki Eden Faktörler

Uygarlıkların oluşumunda coğrafi, siyasal, sosyal ve ekonomik faktörler etkili olmuştur. Her insan topluluğu bir coğrafi mekanda yaşar. Coğrafi mekan insan topluluklarının hayatları ve yaşayışları üzerinde etkili olurlar. İnsanlar İlk Çağ'dan itibaren verimli tarım alanları ve su kenarlarına yerleşmişlerdir. İlk Medeniyet merkezleri buralarda ortaya çıkmıştır. (Anadolu, Mısır, Mezopotamya, Çin ve Hint medeniyetleri gibi) Coğrafi şartlar, iklim ve bitki örtüsü, ırmak ve göller, yeraltı ve yerüstü zenginlikler o ülkeler üzerinde yaşayan insanların sosyal, siyasal ve ekonomik yaşantılarına yön verir.

Sümerler M.Ö. 4 bin yılında Güney Mezopotamya'ya geldikleri zaman bölge bataklıklarla kaplı idi. Onların yaptığı ilk iş Dicle ve Fırat nehirlerinin yol açtığı bataklığı kurutmak oldu. Mısırlıların tıpkı Mezopotamya'da olduğu gibi hayatlarını varlıklarını ve uygarlıklarını topraklarını sulayan Nil nehrine borçlu idiler. Gerçekten Nil nehri Mısır için herşey demekti. Heredotos "Mısır, Nil'in bir armağanıdır" derken bu gerçeğe vurgu yapmaktadır.

Ege ve Yunan uygarlığının oluşumunda da coğrafi faktörlerin büyük payı vardır. Dağlık bir konuma sahip Yunanistan'da ziraat yapmaya elverişli çok az toprak bulunuyordu. Bu nedenle Yunanistan'da oturan kavimler çok erken devirlerden itibaren deniz ticaretine yönelmişlerdir. Deniz ticareti onlara sadece zenginlik ve refah getirmemiş, en önemli kültür aracı olan yazıyı da kazandırmıştır. Doğu Akdeniz'de Fenikelilerle yaptıkları yoğun ticaret sayesinde Fenike alfabesini tanımışlar ve bu alfabeden yararlanarak Yunan alfabesini oluşturmuşlardır Aynı şekilde. Çin, Hint ve Anadolu uygarlıkları da (Hitit, Frig, Lidya) coğrafi şartların olumlu etkisiyle ortaya çıkmışlardır.

Ekonomik ilişkilerin uygarlıklar üzerinde etkilerine bir örnekte Asurlu tüccarlarla Anadolu'nun yerli halkı arasındaki ticari ilişkilerin sonuçlarıdır. Asurlu tüccarlar Anadolu'nun çeşitli yerlerinde ticaret kolonileri kurmuşlardı.

Onlar ticari ilişkilerini yazılı hale dönüştürmüşler böylelikle Anadolu halkı yazıyı öğrenerek tarihi çağlara geçmiştir.