Madde Döngüleri
Besin zinciri yoluyla canlılar arasında madde ve enerji
aktarımı gerçekleşir ve denge halindeki ekosistemde bu işlem devamlılık
gösterir. Bunun nedeni ekosistemlerde kimyasal elementler sınırlı miktarda
bulunmasıdır.
Buna rağmen yaşam devam etmektedir. Çünkü ekosistemlerde
maddelerin geri dönüşümü sağlanarak tekrar kullanılmalıdır. Bu süreçte canlılar
ihtiyaç duydukları maddeleri doğrudan
ortamdan ve beslenme yoluyla diğer canlılardan alarak metabolizmalarda kullanmakta
ve daha sonra bu maddeler çeşitli yollarla ortama geri verilmektedir. Hayatsal
önem taşıyan kimyasal elementlerin canlı ve cansız çevre arasındaki bu
hareketime madde döngüsü denir.
Karbon Döngüsü
Karbon canlılar için çok önemlidir. Çünkü canlıların
yapısını oluşturan tüm organik bileşikler karbon içermektedir ve canlılar bir
kaynaktan karbon almak zorundadır. Canlı yapısındaki organik bileşiklerde
bulunan karbon kaynağı inorganik karbon kaynağıdır. Canlıların başlıca karbon
kaynağını karbondioksit oluşturur. Yeşil bitkiler karbondioksiti kullanarak
organik madde üretirler. Fotosentez ile üretilen organik besinlerin yapısına
katılan karbon tüketici hayvanların yapısına geçer. Üretici, tüketici ve
ayrıştırıcı organizmaların solunumları sonucu, organik madde yapısındaki karbon
elementinin bir bölümü karbondioksit halinde atmosfere döner. Bir kısmı ise
bitki ve hayvan ölüleri ile toprağa geçer.
 |
| Karbon Döngüsü |
Sonuç olarak karbon, inorganik depolardan canlı sistemlere
geçtikten sonra tekrar inorganik depolara doğru hareket ederek gerçek bir döngü
oluşturmaktadır. Bu süreç saatler, günler, yılla içerisinde tamamlanabilir.
Bazen ise çok uzun yıllarda tamamlanabilir. Organizmaların ölümü ile doğaya
verilen karbon bir sürede kömür, petrol veya kayaçlara dönüşebilir. Kömür ve
petrolün yanması ve kayaçların fiziksel etkilerle aşınması ile karbon tekrar
inorganik depolara döner. Yanma sonucu atmosfere verilen karbondioksitin yarısı
atmosferde kalırken bir kısmı da okyanuslar tarafından absorblanır.
Su Döngüsü
Yeryüzünün 2/3 ü sularla kaplıdır. Yeryüzündeki su
kitlesinin büyük bir kısmını okyanuslar, denizler, göller ve buzullar
oluşturur. Bunun yan ısıra suyun bir kısmı atmosferde buhar olarak bulunurken,
bir kısmı da yer altı kaynaklarında bulunur. Suyun bu farklı kaynaklar
arasındaki dolaşımına su döngüsü denir. Su döngüsünün tamamlanmasında
canlılarda rol oynar.
 |
| Su Döngüsü |
Su döngüsü buharlaşma ve yoğunlaşma gibi kurallara bağlı
olarak gerçekleşir. Su, ortam şartlarının etkisiyle buharlaşarak atmosfere
geçer. Su atmosferde nem olarak bulunur ve yeryüzüne yağışlar halinde yeryüzüne
düşer. Yeryüzüne düşen suyun bir kısmı tekrar buharlaşır, bir kısmı ise
canlılar tarafından kullanılır.
Azot Döngüsü
Azot
canlılar için gerekli elementlerden biridir. Canlılar için hayati önem taşıyan
proteinlerin, nükleik asitlerin, hormonların ve vitaminlerin yapısına katılır.
Atmosferin
yaklaşık %80 ini azot oluşturur. Bu azotun çoğu azot gazı halinde bulunur.
Sadece bazı prokaryot canlılar azotu doğrudan kullanabilirler. Ekosistemlerin
en önemli üreticilerinden olan bitkiler bu azotu kullanamazlar.
Atmosferdeki
azot gazı iki yolla ekosisteme kazandırılabilir. Bunların birincisi atmosferik
olaylardır. Yıldırım ve şimşeklerin sağladığı enerji ile havadaki azotun su
buharı ile etkileşime girmesi sonucunda azot suyun hidrojen ve oksijeni ile
birleşerek NH3 ve NO3 e dönüşür. Daha sonra bu bileşikler yağışla yeryüzüne
iner.
 |
| Azot Döngüsü |
Diğer yöntem
ise azotun bağlanmasıdır. Bazı prokaryot canlıların havanın serbest azotunu
kullanarak minareller haline dönüştürülmesi olayına azotun bağlanması denir.
Azot bağlayabilen organizmalar toprakta veya suda serbest olarak
yaşayabildikleri gibi bazı bitkilerin köklerinde simbiyotik olarak da
yaşayabilirler.
Topraktaki
amonyağın çoğu bazı bakteriler tarafından enerji kaynağı olarak kullanılır.
Amonyağın kemosentetik bakteriler tarafından nitrata dönüştürülmesine
nitrifikasyon adı verilir. Bakterilerin sağladığı nitrat, bitkiler tarafından
alınarak azotlu organik besin sentezinde kullanılır. Bitkilerin oluşturduğu
azotlu organik besinler ise besin zinciriyle tüketicilere aktarılır. Canlıların
ölümü ve oluşturdukları atıklar ile toprağa karışan azot saprofitler aracılığı
ile ayrıştırılarak tekrar amonyağa dönüştürülür. Bu olaya amonifikasyon denir.
Topraktaki
azotlu minarellerin bir kısmı ise bazı bakteriler tarafından tekrar azot gazı haline
dönüştürülür ve atmosfere verilir. Bu olaya da denitrifikasyon denir.
Fosfor Döngüsü
Fosfor;
vücudumuzdaki önemli yapıların oluşumuna katılır. Hücre zarı, kemik, ATP,
dişler bunlara örnektir.
 |
| Fosfor Döngüsü |
Fosfatın ana kaynağı fosfatlı kayaçlardır. Fosfatlı
kayaçların ortam şartlarına bağlı olarak aşınmasıyla birlikte fosfat toprağa
karışır. Toprağa karışan fosfat bitkiler tarafından alınır ve biyolojik
moleküllerin yapısında kullanılır ve fosfat besin zinciri yoluyla tüketicilere
aktarılır.
Topraktaki
çözünmüş fosfatın bir kısmı da akarsulara sızarak denizlere ve okyanuslara
taşınır. Fosfat atmosfere geçen bir gaz türü değildir.
Madde döngüleri, ekosistem ve madde döngüsü, madde döngüsü nedir, hakkında bilgi, kısaca, biyoloji, madde döngüleri ders notları, madde döngüleri konu anlatımı, doğadaki madde döngüleri.
gayet güzel ders notları çok faydalı oldu benim için, teşekkürler
YanıtlaSilTeşekkür ederim güzel hazırlanmış.
YanıtlaSiltesşekkürler cok iyi olmuş :)
YanıtlaSilMadde döngüleri konusu güzel anlatılmış teşekkürler.
YanıtlaSilHARİKAA!!!!
YanıtlaSilÇILGIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIN
YanıtlaSilTeşekkürler, gerçekten işime yaradı.
YanıtlaSilVOOOOOOOOV MORUK BUNLARI OKUYARAK OXFORD KAZANABİLİRİM
YanıtlaSilkolaydı
SilGuzel olmus
YanıtlaSilBu döngüde kemosentetik canlıların rolünü söylüyebilecek olan varmı
YanıtlaSilKemosentetik bakteriler madde döngüsünde özellikle azot döngüsünde önemli yere sahiptirler. Amonyak,nitrat, demir, kükürt gibi inorganik maddelerin zararsız hale getirilmesinde rol oynarlar. Bunun sonucunda kimyasal enerji açığa çıkar. Bu enerjiyle enerji eldesi için kullanılacak besinleri elde ederler.
SilUmarım yardımcı olur.
Silgüzel
YanıtlaSilsaolun çok işime yaradı:D
YanıtlaSilÇok güzel faydalıoldu.
YanıtlaSilişimize yaradı Allah ırazı olsun.
YanıtlaSilOn numara ders notu
YanıtlaSilyyyeeeaaahhh
YanıtlaSilMÜTÜŞ
YanıtlaSilMadde döngüleri bu kadar mı? Bu arada çok yardımcı oldu. Teşekkürler.
YanıtlaSilmanyaq be moruk oxford gazanacam sanırım manyak be moruk şaka maka projem için yaradı eyw gardas
YanıtlaSilMadde döngüleri hakkında yazılmış en iyi yazı.
YanıtlaSilbu reklamlar olmasa iyi olur ya valla paragraf kadar reklam var Google reklamı kapattığı zaman beyaz oluyor bir şey değişmiyor ve ben buna sinir oldum
YanıtlaSil